fbpx

Jak szersze otwarcie buzi wpływa na wymowę?

Jak szersze otwarcie buzi wpływa na wymowę?

(około 8 min czytania)

„Otwieraj szerzej buzie!”, mówili na studiach aktorskich. Mieli bardzo dużo racji. W ten prosty sposób, można wiele zmienić w swoim głosie, ale też w wymowie. Dlaczego?

Czy tańczyłeś kiedyś w budce telefonicznej, najlepiej takiej klasycznej brytyjskiej? Ja też nie… ale nie oszukujmy się, da się. Tak samo da się mówić praktycznie nie otwierając buzi, bądź ruszając jednie wargami. O ile pierwsze porównanie jest absurdalne i spotykane głownie w filmach, to drugi przypadek możesz zaobserwować niemal codziennie. Być może masz wrażenie, że sam mówisz „jak przez zaciśnięte zęby”. A może nawet nie zdajesz sobie sprawy, że większe otwarcie żuchwy, może Ci pomóc? Wyjaśnijmy sobie zatem, o co w tym wszystkim chodzi.

Samogłoski i wołanie.

W uproszczeniu, jama ustna to przestrzeń pomiędzy językiem a podniebieniem. Zależnie od ułożenia języka i opuszczenia żuchwy, może ona przybierać różne kształty i wielkości. Działa to na dwa sposoby:

A) MODULUJE DŹWIĘK.

Zastanawiałeś się kiedyś co sprawia, że samogłoska „a” brzmi jak „a” albo „i” jak „i”? Nie jest to ani krtań, ani struny głosowe. Wszystko zależy, od tego jak jest ułożony język wewnątrz jamy ustnej. Czas na eksperyment! Otwórz szeroko buzię i przytrzymaj brodę, tak aby się nie poruszyła do góry. Wypowiedz teraz na zmianę samogłoski [a i a i a i a i a i]. Czujesz, jak język się porusza? To dobrze. Zapamiętaj jego ułożenie na poszczególnych głoskach i przejdź do drugiej części eksperymentu. Spróbuj wypowiedzieć samogłoskę „i”, mając ułożony język jak przy głosce „a” i na odwrót.

Na postawie ruchów i pozycji języka, które przed chwila doświadczyłeś, został opracowany tzw. „trójkąt samogłoskowy”.

Przy samogłosce „i”, przednia część języka idzie do góry. Przy „u”, podnosi się jego tylna część. Natomiast przy „a”, język jest w pozycji neutralnej na dole jamy ustnej. I właśnie dlatego u lekarza mówimy „a” 😀

Jaki to ma wpływ na wymowę? Jeśli otworzysz szerzej buzię, różnice w ułożeniu języka na poszczególnych samogłoskach będą bardziej wyraźne. Tym samym, różnice w brzmieniu samogłosek będą większe. W ocenie czyjejś wypowiedzi używa się czasem terminu „zlewanie samogłosek”. Jest to nic innego, jak sytuacja, w której język ułożony jest gdzieś pomiędzy jedną konfiguracją, a drugą. Wychodzi wówczas dźwięk pośredni, np. ni to „o” ni to „u”.

B) WZMACNIA DŹWIĘK.

Jama ustna to pudło rezonansowe. Weźmy dla przykładu gitarę akustyczną i ukulele. Mają inne brzmienie, wiem, ale które z nich robi więcej hałasu? Podobnie jest w przypadku mowy. Jeśli otworzysz szerzej buzię, wzmocni to Twój dźwięk. Zróbmy kolejny eksperyment! Zawołaj kogoś z sąsiedniego pokoju, albo zza okna. A teraz zawołaj jeszcze raz, ale trzymając zęby blisko siebie, a nawet lekko je zaciskając…

…no można. Tak samo jak można tańczyć w budce telefonicznej. Ale nie jest to ani wygodne, ani w pełni skuteczne. Oczywiście, wzmacnianie głosu nie opiera się jedynie na otwarciu żuchwy. Cały proces można opisać w osobnym artykule albo nawet książce. Na ten moment zapamiętaj, że otwierając szerzej buzię, Twój głos zyska na dźwięczności.

C) CIEKAWOSTKA.

Dzięki różnicom w ułożeniem języka, możemy modulować sam głos. Nie są to zmiany całej barwy głosu, tonacji, czy rejestrów, a jedynie pewien subtelny „sznyt”, wykorzystywany głównie w śpiewie lub dubbingu. Warto o tym pamiętać, szukając odpowiedniego tembru głosu. Może się okazać, że jest to brakujący element w całej układance.

Swobodna praca języka.

W języku polskim jest około 42 głosek i tylko 5 nie wymaga pracy języka. Wszystkie pozostałe powstają dzięki jego konkretnemu ułożeniu i pracy. Sprawność artykulacyjna opiera się na ich precyzji oraz na płynnych przejściach pomiędzy nimi. W pierwszym artykule (Czy można samemu pracować nad dykcją?), przyrównywałem mechanizm wymowy do tańca. Każdy dźwięk języka polskiego to odrębna figura do wykonania.

I po raz kolejny wróćmy z tańcem do budki telefonicznej – da się. Nawet da się zatańczyć Makarene, ale większość ruchów będzie ograniczona. Niemal na pewno, uderzysz o coś łokciem. Przy artykulacji jest podobnie. Język wykona wszystkie zamierzone ruchy, ale część z nich będzie ograniczona, zredukowana. I teraz najważniejsze. Aby temu zapobiec, nie musisz rozdziawiać buzi, tak jakbyś chciał połknąć cheeseburgera w trakcie mówienia. Wystarczy odrobinę szerzej. Tak samo jak nie potrzebujesz całej sali tanecznej wyłącznie dla siebie, żeby swobodnie zatańczyć Makarene 😀

Zmotywowanie leniwego języka.

Przyjrzyjmy się bliżej informacji, że każda głoska powstaje dzięki konkretnej pracy języka, warg i żuchwy oraz ich konkretnemu ułożeniu. Jest to oczywiście pewien idealny wzór, a my w trakcie mówienia poruszamy się wokół niego. Każda głoska ma swój margines błędu, rygorystyczności. Im jesteśmy bliżej wyidealizowanego wzorca, tym lepiej to brzmi. To trochę tak jak strzelanie z łuku. Trafiasz w tarczę ale w pola za 1-2 punkty. W zasadzie trafiłeś. Strzał zaliczony. Ale czy to Cię cieszy? Pozwala wygrać konkurs? No, nie bardzo. Z drugiej zaś strony, musiałbyś być najlepszym z najlepszych Robin Hoodów w najlepszej holywoodziej produkcji, aby dosłownie za każdym razem, trafiać w sam środek i rozcinać poprzednią strzałę na pół.

Cały problem z wyraźną artykulacją polega na tym, że granice pomiędzy głoskami (owe marginesy) nie są sztywno wydzielone, a płynnie przechodzą jedna w drugą.

Szersze otwarcie żuchwy mobilizuję język, aby wszystkie swoje ruchy wykonywał z większą precyzją: głoski zwarte są lepiej dociśnięte, wszystkie szczeliny mają lepszy kształt, środek języka jest wyraźniej wysklepiony lub wyżłobiony… Dokładny opis tego co wówczas się dzieje, mógłby być materiałem na habilitację, a co najmniej na doktorat. Ciężko jest to wytłumaczyć prościej a jednocześnie konkretnie. Darujmy sobie więc specjalistyczne szczegóły. To co chcę Ci przekazać, to prosty komunikat – TO DZIAŁA!!! Przy szerszym otwarciu buzi, margines błędu każdej głoski zawęża się, a w zasadzie zostaje obcięty. To tak jakby ktoś obciął tarczę strzelniczą i albo trafiasz w pola za 7,8,9 lub 10pkt., albo wcale. Sprawdź to na sobie! Weź jakiekolwiek zdanie (może być z tego artykułu) i wypowiedz je swobodnie na głos. Teraz włóż ołówek lub korek od wina między zęby i spróbuj wypowiedzieć to samo zdanie równie wyraźnie.

Korek od wina między zębami.

W poprzednim artykule (Jak pracować nad dykcją. Mity i konkretne wskazówki), krytykowałem używanie korka od wina włożonego między zęby. No cóż, w każdym micie jest trochę prawdy – w tym, znacznie więcej. Ćwiczenia z korkiem są skuteczne! Sam na nim trenowałem w szkole aktorskiej i często daje go na zajęciach moim uczniom. Niemniej, z korkiem jest podobnie jak z siłownią. Można powiedzieć: „Idź na siłownię i podnoś ciężary.” Dużo osób sobie poradzi dzięki takiej instrukcji, ale dużo osób zrobi sobie krzywdę. Weźmie za duże obciążenie na raz, albo niewłaściwie będzie je podnosić… To znaczy – sam korek nie wystarczy!

Do stosowania tej metody zachęcają głównie aktorzy, którzy na podstawie własnego doświadczenia, szkolą innych z prawidłowej wymowy. Niestety, bardzo często zapominają (albo nie są świadomi korelacji), że w szkole aktorskiej oprócz zajęć z dykcji, było też dużo innych, które wpływały na szersze otwarcie żuchwy oraz samą artykulację. Jeśli więc chodzisz na lekcje śpiewu lub zajęcia z emisji głosu, to możesz pominąć część tego artykuły i swobodnie ćwiczyć z korkiem.

Na zajęcia do mnie, bardzo często przychodziły osoby, które traktowały korek jako cel sam w sobie. Usłyszały gdzieś, że to pomaga i sami zaczęli… Włożyli korek do buzi, mówili i na tym się kończyła ich praca nad dykcją. Bez wyraźnych efektów, a czasem z szczękościskiem.

Korek jest tylko narzędziem, aby w sposób sztuczny/wymuszony mieć otwartą buzię. Jak wspomniałem wcześniej – prowokuje to język do bardziej precyzyjnej pracy. Główny cel tej metody, to ułatwienie Ci otwierania szerzej buzi w swobodnej wypowiedzi. Z jednej strony, działa tutaj pamięć mięśniowa do takiej mechaniki ruchu. Z drugiej, język nabiera sprawności sam w sobie.

Dlaczego w takim razie to jest takie złe? Bo korek nie ma zakończeń nerwowych:D Nie czujesz go. Nie wiesz, kiedy zaczynasz go za mocno zaciskać. A gdy już poczujesz napięcie na policzkach, czy zębach, jest za późno. Cały aparat artykulacyjny zesztywnieje, napnie się i będziesz mówić jeszcze gorzej.

Jak ćwiczyć?

Diabeł ukryty jest w szczegółach, mówią. W takim razie praca nad dykcją i emisją głosu to piekło:D Ale tylko, gdy nie wiesz na co zwrócić uwagę podczas ćwiczeń. Wyjaśnijmy sobie teraz jak prawidło stosować tę metodę:

1. Rób dodatkowo ćwiczenia rozluźniające język oraz żuchwę!

2. Zamień korek na swój własny palec. Jak zaciśniesz za mocno zęby, po prostu Cię zaboli. Będziesz mieć ewidentny sygnał, że żuchwa jest za mocno napięta. Dopiero po jakimś czasie możesz używać korka.

3. Ćwicz małymi interwałami – kilka wyrazów/krótkie zdanie z palcem, potem kilka bez i później znowu palec między zęby. Po pierwsze, sprzyja to rozluźnieniu żuchwy. Po drugie, gdy wyciągniesz palec, przez chwilę będziesz mówić „w szerszym ustawieniu”, ale dosyć szybko żuchwa samoistnie wróci do standardowej konfiguracji.

4. Wypowiadaj dokładnie te same wyrazy/zdania z palcem i bez niego. Wzmocni to pamięć mięśniową.

5. Gdy poczujesz, napięcie i duży dyskomfort w żuchwie – przerwij ćwiczenie na dziś.

…i najważniejsze…

6. Ćwicz regularnie. Szersze otarcie buzi musi być procesem zautomatyzowanym . Inaczej istnieje duże ryzyko, że będziesz brzmieć nienaturalnie lub będziesz mówił bzdury, bo cała Twoja uwaga będzie skupiona na otwieraniu żuchwy. Chodzi tutaj o to, aby Twój organizm dokładnie wiedział co i jak zrobić, gdy Ty tylko pomyślisz o szerszym i luźnym otwarciu.

Powodzenia!

100 komentarzy

  1. average price of generic viagra

    average price of generic viagra

  2. best reviewed tadalafil site

    best reviewed tadalafil site

  3. tadalafil 5mg generic from us

    tadalafil 5mg generic from us

  4. bactrim metabolism

    bactrim metabolism

  5. withdrawal symptoms from pregabalin

    withdrawal symptoms from pregabalin

  6. lisinopril elimination

    lisinopril elimination

  7. metformin sulfonylureas

    metformin sulfonylureas

  8. rybelsus availability

    rybelsus availability

  9. rebellious diabetes medication

    rebellious diabetes medication

  10. is escitalopram an opioid

    is escitalopram an opioid

  11. what are the side effects of keflex 500mg

    what are the side effects of keflex 500mg

  12. generic brand of zoloft

    generic brand of zoloft

  13. metronidazole wedgewood

    metronidazole wedgewood

  14. nitrofurantoin vs cephalexin

    nitrofurantoin vs cephalexin

  15. t azithromycin action

    t azithromycin action

  16. how long does it take for cymbalta to take effect

    how long does it take for cymbalta to take effect

  17. duloxetine and erectile dysfunction

    duloxetine and erectile dysfunction

  18. cheap viagra no prescription

    cheap viagra no prescription

  19. weight gain on lexapro

    weight gain on lexapro

  20. ciprofloxacin and birth control

    ciprofloxacin and birth control

  21. bactrim pediatric dosing calculator

    bactrim pediatric dosing calculator

  22. double strength bactrim

    double strength bactrim

  23. is amoxicillin safe in pregnancy

    is amoxicillin safe in pregnancy

  24. maximum dose of neurontin daily

    maximum dose of neurontin daily

  25. ddavp clotting factor

    ddavp clotting factor

  26. citalopram mechanism of action

    citalopram mechanism of action

  27. allopurinol 300 mg side effects

    allopurinol 300 mg side effects

  28. aripiprazole other names

    aripiprazole other names

  29. amitriptyline mechanism of action

    amitriptyline mechanism of action

  30. bupropion headache

    bupropion headache

  31. celebrex dose pisze:

    celebrex dose

    celebrex dose

  32. zanaflex vs baclofen

    zanaflex vs baclofen

  33. is buspar a narcotic

    is buspar a narcotic

  34. ashwagandha blood pressure

    ashwagandha blood pressure

  35. effexor pregnancy

    effexor pregnancy

  36. actos comissivos

    actos comissivos

  37. seroquel and remeron

    seroquel and remeron

  38. ezetimibe market share

    ezetimibe market share

  39. kaiser semaglutide reddit

    kaiser semaglutide reddit

  40. does abilify help with anxiety

    does abilify help with anxiety

  41. protonix mechanism of action

    protonix mechanism of action

  42. apo-sitagliptin/metformin xr

    apo-sitagliptin/metformin xr

  43. street value of tizanidine 4mg

    street value of tizanidine 4mg

  44. interactions for voltaren

    interactions for voltaren

  45. does robaxin show a positive in a urine drug test

    does robaxin show a positive in a urine drug test

  46. sildenafil dosage for ed

    sildenafil dosage for ed

  47. ivermectin cream 5%

    ivermectin cream 5%

  48. sildenafil price australia

    sildenafil price australia

  49. generic ivermectin cream

    generic ivermectin cream

  50. ivermectin lotion price

    ivermectin lotion price

Nie można już dodawać komentarzy.